De ultieme gids: fotograferen met kunstlicht
Natuurlijk licht is de “holy grail” van veel fotografen. Sommigen zweren enkel bij natuurlijk licht en geven kunstlicht zelfs nooit een kans. Nochtans boots je natuurlijk licht probleemloos na met kunstlicht en de juiste modifiers. Zo heb je meer controle over je belichting. Een cruciaal aspect in fotografie en des te meer in food fotografie.
Snel navigeren door deze blog? Klik hieronder op het hoofdstuk waar je naar op zoek bent.
- Wat niet telt als kunstlicht
- 3 soorten kunstlicht voor fotografie
- 3 soorten modifiers voor fotografie
- Starten met kunstlicht voor minder dan 200 euro
Wat niet telt als kunstlicht
Let’s set things straight. Niet elk kunstlicht is geschikt om mee te fotograferen. Denk maar aan de spots in je keuken of de luster in je woonkamer. Die leveren zelden goede foto’s op.
Deze lichtbronnen…
- hebben meer dan waarschijnlijk geen geschikte kleurtemperatuur
- belichten enkel van bovenaf (en dat is nu net wat we niet willen)
- kan je alleen maar aan- en uitzetten zonder de lichtsterkte te controleren
- zijn (in de meeste gevallen) niet te verplaatsen
3 soorten kunstlicht voor fotografie
Naar “the real deal” dan maar. Kunstlicht bestaat in alle soorten en maten maar in het algemeen delen we kunstlicht op in 3 categorieën:
Elk type heeft z’n voor- en nadelen. Zowel in prijs, benodigdheden en lichtsterkte. Onafhankelijk van wat je kiest, geldt deze vuistregel: hoe krachtiger je lichtbron, hoe duurder.
Kunstlicht #1: Het continulicht
De naam doet het al vermoeden: een continulicht is een lichtbron die constant licht uitstraalt. Net zoals bijvoorbeeld de spots in jouw keuken. Belichtingssets van continulicht starten al vanaf 50 euro.
Goedkopere lichtsets stralen meestal veel minder licht uit. Je zal hierbij nog steeds op een statief moeten werken omdat je een te trage sluitertijd moet hanteren. Het grootste voordeel van een continulicht is dat je meteen het eindresultaat voor je neus ziet. Je kan het verplaatsen en meteen de impact zien op de schaduwen en de belichting van je scene.
Continulicht is ook een must-have als je ook video’s gaat maken. In fotografie komt het ook van pas maar zijn er andere (en soms goedkopere) alternatieven voorhanden. Dit zijn de voor- en nadelen op een rijtje:
Voordelen van continulicht
- Je ziet meteen welk effect het licht heeft op jouw setting
- Hierdoor heb je minder technische kennis nodig dan als je werkt met flitslicht
- Je hebt geen trigger nodig die een flits laat afgaan wanneer je een foto neemt, wat je weer wat kosten bespaart
- Je kan het licht ook gebruiken als je video’s maakt
Nadelen van continulicht
- Continulicht is niet zo sterk als flitslicht
- Je lichten te lang laten aanstaan, kan leiden tot oververhitting
- De lichten stralen warmte uit wat bij langer gebruik leidt tot een heel warme ruimte
- Door de lagere lichtsterkte moet je waarschijnlijk hoger in ISO gaan als je bewegingen wil bevriezen
Mijn suggesties voor een goed continulicht
Zelf gebruiken we een Forza Nanlite Pro 60 met de bijhorende softbox & grid. Het is een heel compact maar sterk licht dat helemaal geschikt is wanneer je net wat meer durft te investeren in je fotografiegear zonder over the top te gaan.
Kunstlicht #2: Speedlights (of speedlites)
Er zijn twee types flitslichten: speedlights en strobes. Beide zijn lichtbronnen die op heel snel een krachtige stoot licht naar buiten brengen. Hoewel speedlights en strobes in principe hetzelfde doen, verschillen ze grondig van elkaar. Zo werkt een speedlight op batterijen en een strobe op elektriciteit. Hierdoor is een strobe o.a. vele malen krachtiger dan een speedlight maar boet je wel in op flexibiliteit. Je moet altijd in de buurt van een stopcontact werken.
De afgevuurde flits van een speedlight of strobe is vele malen krachtiger dan het licht dat een continulicht produceert. Nadeel is dan natuurlijk dat het geproduceerde licht maar voor een fractie van een seconde zichtbaar is. Je kan speedlights en strobes dus niet gebruiken om video’s te maken.
Speedlights en strobes zijn ook verschillend van de flits die in sommige camera’s al is ingebouwd. Over die flits heb ik maar één advies: blijf er af. Gebruik hem niet. Bij fotograferen met flitslicht, zeker in food fotografie, werk je al-tijd met off-camera flash. Dat betekent dat je flitslicht niet op je camera staat maar op een statief of door iemand vastgehouden zodat je je onderwerp via een andere hoek kan belichten dan enkel frontaal.
In het algemeen zijn speedlights het goedkopere broertje van strobes. Ze zijn lichter, compacter en flexibeler maar hebben als nadeel dat het licht dat ze uitstoten minder krachtig is.
Om te werken met een speedlight of strobe, heb je naast het flitslicht zelf nog drie andere zaken nodig:
- Een camera met een hotshoe die een flits kan aansturen
- Een flitstrigger en -ontvanger die je flits vanop een afstand kan bedienen
- Een statief en mount om je flitslicht aan te bevestigen
De accessoires die ik zelf gebruik en aanraad, vind je terug op het einde van dit bericht.
Voordelen van speedlights
- Speedlights zijn compact en werken op batterijen
- Je verplaatst flitsers van de ene kant van de ruimte naar de andere zonder vast te zitten aan een stopcontact
- Speedlights zijn veel sterker dan continulicht
- Voor minder dan 100 euro vind je al degelijke speedlights
Nadelen van speedlights
- Op regelmatige basis moet je nieuwe batterijen aankopen
- Je ziet pas welk effect je flits op je belichting heeft na het nemen van de foto
- Er is heel wat meer technische kennis vereist om een flitslicht te hanteren (maar uiteraard is dat allemaal te vinden op YouTube!)
- Je moet een flash trigger aankopen
- Sommige camera’s beschikken over een cold shoe die geen connectie kan maken met de flits
- Omdat speedlights op batterijen werken, hebben ze een hogere recycle time. Dit is de tijd die een flits nodig heeft om zich op te laden om een nieuwe flits af te vuren. Foto’s in burst mode nemen met een speedlight is dus lastig.
- De meeste speedlights zijn gelimiteerd tot een sluitertijd van 1/200. Snellere sluitertijden zijn niet mogelijk.
Op zoek naar een technische uitleg over de sluitertijd met een flits? Bekijk dan onderstaande video:
Strobes
Strobes zijn speedlights on steroids. Ze doen hetzelfde als een speedlight maar dan beter, sneller en krachtiger. Ze worden dan ook op een andere manier aangevoerd. Niet met batterijen maar wel via netstroom.
Voordelen van strobes
- Strobes flitsen nog sterker dan speedlights
- Strobes hebben een veel lagere recycle time dan speedlights: je neemt dus sneller meer foto’s. Fotograferen in burst mode is hierdoor gemakkelijker.
- Strobes hebben meestal een ingebouwd “modeling light” dat het licht van de strobe imiteert zodat jij je focus correct kan instellen en al een impressie krijgt van wat het effect van de strobe zal zijn op jouw setting
Nadelen van strobes
- Strobes werken op elektriciteit – in tegenstelling tot de batterijen van speedlights – waardoor je altijd moet beschikken over een stopcontact in de buurt
- Strobes zijn iets minder flexibel omdat je altijd vasthangt aan dat stopcontact in de buurt
- Strobes zijn een pak duurder dan speedlights
- Ook bij strobes heb je een hot shoe en flash triggers nodig
Modifiers
Een continulicht en een flitslicht zijn beiden heel fel. Dit resulteert in heel harde schaduwen. Als dit jouw stijl is, dan zit je goed. Heb je liever zachtere schaduwen, dan heb je een lichtmodifier nodig.
Lichtmodifiers bestaan, net zoals kunstlichten, in alle soorten, vormen en maten. Je een weg banen doorheen de wirwar en kluwen aan termen is geen voor de hand liggende taak.
Er zijn 3 grote groepen van lichtmodifiers:
Modifier 1: Diffuser
Diffuser vertaalt letterlijk naar “verdeler”. Het is een semitransparant materiaal dat je tussen je lichtbron (de flitser of het continulicht) plaatst. Daardoor verspreidt of verdeelt het licht zich en verzacht het het licht en de schaduwen die op je onderwerp vallen.
Diffusers bestaan in alle formaten en in zowel ronde als vierkante vormen. Grote diffusers gebruik je bijvoorbeeld om natuurlijk licht dat via een raam binnenkomt te verzachten.
Voor flits- en continulicht is een diffuser niet ideaal. Het licht kan via verschillende wegen nog langs de diffuser komen en je scèee ongewenst verder beïnvloeden.
Modifier 2: Softbox
Ook een softbox vind je in verschillende soorten en maten. Het bevat ook een diffuser voor je licht maar concentreert het licht slechts in één richting. Met een softbox werk je meteen het grootste nadeel van een gewone diffuser weg: je licht kan niet meer langs alle kanten bouncen.
De meeste softboxes beschikken over een universele bowens mount. Deze vatting werkt zoals een universele gsm-lader: het maakt het gemakkelijk om verschillende merken met elkaar te combineren zonder voor elk merk een aparte lader te hebben.
De softbox en flash verbind ik via een speedlite bracket met een bowns mount. De flash past in de speedlite bracket die op zijn beurt een bowens mount heeft waarop de softbox aansluit. Het ziet er ongeveer zo uit:
Modifier 3: Flitsparaplu
Umbrella’s of flitsparaplu’s zijn een volwaardig alternatief voor de iets duurdere softboxes. Sommigen tik je al op de kop voor minder dan 20 euro.
Een flitsparaplu is, zoals de naam het doet vermoeden, een paraplu. Alleen kom je met deze paraplu best niet in de regen. De paraplu bestaat uit een witte, diffuserende stof die licht verzacht.
In combinatie met een speedlight of strobe kom je dankzij een flitsparaplu tot mooie belichting die veelal een natuurlijke lichtsituatie kan nabootsen.
Het grootste nadeel aan een flitsparaplu is dat je geen geconcentreerde straal licht kan bekomen. Door de grote oppervlakte van zo’n paraplu wordt je hele scene opgelicht en botst het licht ook via andere oppervlakken terug op je onderwerp.
Om een flash en umbrella te combineren kan je eveneens beroep doen op een speedlite bracket. Deze hebben een klein gat waarin je de paraplu kan fixeren.
Denk toekomstgericht: de speedlite bracket die ik onderaan deze blog aanraad, beschikt over zowel een bowens mount als een umbrella mount. Als je later beslist om over te schakelen op een softbox, heb je al het geschikte materiaal om je flash ermee te verbinden!
De voor- en nadelen van werken met kunstlicht
Chapeau! Het feit dat je tot hier raakte in deze blog betekent dat je erop gebrand bent om kunstlicht een kans te geven. Ik zet nog even alle voor- en nadelen voor jou op een rij.
De voordelen van fotograferen met kunstlicht
- Door kunstlicht te gebruiken ben je niet meer afhankelijk van het weer
- Fotografeer wanneer je wil: dag, nacht, zonnig of bewolkt
- Je scene is altijd hetzelfde belicht
- Je hebt de volledige controle over de richting van het licht
De nadelen van fotograferen met kunstlicht
- Je set-up met kunstlichten klaarzetten vergt wat tijd
- De leercurve om te fotograferen is iets groter en moeilijker
- Je bent afhankelijk van elektriciteit of batterijen
- Fotograferen met kunstlicht is voornamelijk geschikt om binnen te fotograferen
- In tegenstelling tot natuurlijk licht, hangt er aan kunstlicht een prijskaartje
Starten met kunstlicht voor minder dan 200 euro
Joehoe! Je bent overtuigd: je geeft kunstlicht een kans. Maar hoeveel moet dat precies kosten? Voor minder dan 200 euro bouw je al een set-up die je aan de slag laat gaan. Ik zet het even voor jou op een rijtje:
Opgelet: wanneer je fotografeert met een flitser, moet je camera beschikken over een “hot shoe”. Wanneer je camera een cold shoe heeft, zal hij geen elektrisch signaal verzenden wanneer je en foto neemt en gaat je flits bijgevolg niet af.
Flitser: 87 euro
Godox Speedlite TT660II Flitser
Flitstrigger: 30 euro
Godox RT16 Studio Flash Trigger
Speedlight bracket met bowens Mount: 34 euro
Godox Speedlight Bracket Bowens
Lampstatief: 17 euro
Flitsparaplu: 10 euro
Softbox (extra): 56 euro
Met slechts een kleine extra investering heb je er een kwalitatieve softbox bij waarmee je nog flexibeler bent en meer controle hebt over het licht in vergelijking met een flitsparaplu.
Godox Octa Softbox met bowens mount en grid
Zit je nog met vragen over fotograferen met kunstlicht?
Aarzel niet om een reactie hieronder achter te laten of stuur ons rechtstreeks via Instagram!